کمبود تراشه در سال 2021 – یادآور قحطی نفت در دهه 70 میلادی

عوامل مختلفی دست به دست یکدیگر دادند تا یکی از بدترین اتفاقات در صنعت تکنولوژی در سال‌های اخیر رخ دهد. اما همه اتفاقات از زمانی شروع شد که ویروسی به نام COVID-19 در جهان شیوع پیدا کرد و صنایع را تحت تاثیر خود قرار داد. افزایش تقاضا، کاهش تولید، افزایش قیمت، کمیاب شدن محصولات، داغ شدن بازار سیاه دستگاه‌های الکترونیکی و کاربران بسیاری که در حسرت قطعه مورد نیاز خود با قیمت منطقی هستند. در این میان بحران کمبود تراشه در یکی دو سال اخیر وضعیت را آشفته تر کرد. تاریخ را که مرور کنیم، کمبود تراشه در سال 2021 ما را یاد روزهای قحطی نفت در دهه 70 میلادی می‌اندازد. همان قدر ارزشمند و همان اندازه کمیاب. و البته همان اندازه تاثیر گذار در ارزش سهام شرکت‌ها و اقتصاد.

کمبود تراشه در سال 2021 – بحرانی که اندازه کرونا جدیست

بله با اطمینان می‌توان گفت تراشه‌ها می‌توانند طلای سیاه جدید در جهان باشند و می توانیم شبیه سازی دهه 70 را در ادامه قرن 21 نظاره گر باشیم. در دهه 70، جهان تشنه نفت بوده است. هر گونه تغییری در روند عرضه، تاثیر عظیمی بر روی تقاضا برای طلای سیاه داشت. سازمان کشورهای صادر کننده نفت موسوم به اُپک امریکا را تحریم نفتی کرد. این تصیم قیمت نفت خام را از حدود 3 دلار در اوایل دهه 70، به 13 دلار در اواخر همان دهه رساند و حتی ایالات متحده مجبور شد نفت را با کوپن در این کشور توزیع کند.

این اتفاق برای شرکت‌های نفتی امریکایی مانند Chevron و Exxon Mobil خوشآیند بود و شاخص این دو کمپانی به ترتیب 100 و 70 درصد افزایش یافت اما تحریم نفتی آمریکا و افزایش تورم برای همه سودآور نبود. شاخص S&P 500 و Dow Jones Industrial Average به ترتیب 17 و 5 درصد در طول دهه 70 میلادی سقوط کرد. در آن زمان Oil یک مولفه ضروری در اقتصاد دهه 70 بود و حالا تراشه همان نقش را در عصر حاضر ایفا می‌کند. تقریبا در تمام دستگاه‌های الکترونیکی تراشه‌ها حضور دارند. از لوازم خانگی گرفته تا موبایل‌ها و حتی خودروها. با توجه به افزایش زمان تحویل تراشه به بیش از 20 هفته، مسلما در زمانی قرار داریم که کمبود تراشه یکی از اصلی‌ترین بحران‌هاست.

قریب به 80 درصد از تمامی تراشه‌های جهان، در امریکای شمالی تولید می‌شوند. سیاستمداران و دولتمردان حالا کاملا دریافته‌اند که این یک بحران جدیست و باید فکری به حال این مسئله کرد. امریکا از تولیدکنندگان میخواهد که تولیدات را افزایش دهند و به منظور حمایت، جو بایدن رئیس جمهوری امریکا بسته مالی 50 میلیارد دلاری را برای توسعه و تحقیق در صنعت تراشه معرفی کرد. به طور کلی صنعت تراشه، یک صنعت سرمایه بر است و نجات هر صنعتی از جمله صنعت تراشه، فوق العاده هزینه بر است. در این مسیر شرکت ها بسته به موقعیت برنده و بازنده ماجرا می‌شوند و اگر این روند زیاد طول بکشد، بر روی قیمت تمامی کالا تاثیرگذار خواهد بود.

صنعت خودروسازی و تاثیرپذیری شدید از بحران بازار تراشه

به عقیده برخی کارشناسان، کمبودهای ناشی از افزایش سریع و شدید تقاضا می‌تواند منجر به تورم شود. کمبود جهانی تراشه در تمام طول سال خاری بر پاشنه صنعت اتومبیل سازی بوده است. تصور میشد که این معضل در نیمه دوم سال 2021 به پایان برسد اما با ادامه این روند، تویوتا اعلام کرد قرار نیست این مشکل به این زودی‌ها حل شود. پس سازنده ژاپنی تصمیم به کاهش تولید خودرو گرفت. تحلیلگر RBC نیز معتقد است که این بحران می‌تواند چندین سال دیگر ادامه داشته باشد.  بخشی از این مشکل، مربوط به زیر ساخت صنعت است. خودروهای برقی امروزه نیازمند قدرت پردازشی بیشتری هستند در حالی که صنعت خودرو وابسته به فناوری تراشه نسل قدیمی است. ظرفیت تولید این تراشه‌های قدیمی نیز آنقدری زیاد نیست که بتواند پاسخگوی نیاز خودروسازان باشد. در عوض تراشه سازان فقط بر روی نسل جدید و تراشه‌های رده بالا تمرکز کردند نیاز بازار دستگاه‌های الکترونیکی رده مصرف کنندگان را تامین کنند.

نتیجه این زیرساخت غلط، به جای صف‌های خودرو در پمپ بنزین، صف‌های طولانی در نمایندگی های فروش خودرو شکل گرفتند. با کاهش موجودی خودرو، قیمت ها افزایش پیدا کرد و حتی قیمت خودروهای کارکرده نیز بالا رفت. در نیمه نخست سال 2021 قیمت خودروهای دست دوم تقریبا 20 درصد و قیمت خودروهای جدید حدودا 3 درصد افزایش یافت. سرعت افزایش قیمت خودروهای دست دوم کاهش پیدا کرد در حالی که رشد قیمت خودروهای جدید با سرعت ادامه یافت و در ماه جولای به افزایش سالیانه حدودا 7 درصدی رسید. اتفاقی که برای مصرف کنندگان ناخوشآیند بود اما خودروسازان از این وضعیت سود می‌برند. طبیعتا وقتی تولید کاهش پیدا کند، موجود در بازار نیز کم می‌شود و متعاقبا قیمت‌ها بالا می‌روند.

درست است که خودروسازان خودروهای کمتری میفروشند، اما این کار را با قیمت بالاتری انجام می‌دهند. ارزش سهام فورد و ژنرال موتور در سال 2021 به ترتیب 43 و 17 درصد افزایش یافت. البته این افزایش قیمت فقط شامل حال خودروها نشد. با ادامه کمبود تراشه، قیمت محصولات بیشتری افزایش خواهد یافت و این به نفع تراشه سازانی مانند اینتل و TSMC خواهد بود. پس باید انتظار رشد ارزش سهام تراشه سازان را نیز در آینده داشته باشیم. به همین دلیل تحلیلگران وال استریت معتقدند در این شرایط خرید سهام سودآور است.